Jonas in Nouna: Week 04/02/08

Van 1 tot en met 8 februari vindt er in het vormingscentrum Badenya een vorming plaats in verband met radio en theater. Het gaat in de eerste plaats om een algemene vorming, maar op het einde van de week worden er ook interviews gehouden om personeel aan te werven voor de radio van het bisdom Nouna die in de loop van de maand maart van start zal gaan. De verantwoordelijke voor deze radio is abbé Pierre Sanou. Met geld van het Italiaanse episcopaat heeft hij een heel nieuw radiogebouw neergepoot. Het leidt geen twijfel dat hier in de provincie Kossi waar de grote meerderheid van de bevolking het zonder elektriciteit moet stellen, radio nog altijd het middel bij uitstek is om de ‘massa’ te bereiken. Tijdens de vorming wordt er dan ook heel wat tijd besteed aan spreekoefeningen. Wie heeft een mooie stem, een vlotte en ontspannen manier van spreken en blaast niet in de micro? Anderzijds worden er in de loop van de week heel wat sketches voorbereid die zullen ten berde gebracht worden op zaterdag 9 februari op ‘la foire du sésame’, een dag die door Ocades wordt georganiseerd ter promotie van het sesamzaad als landbouwproduct.

Het radiogebouw van het bisdom Nouna

Hoe doe ik een ezel na?

Dinsdagvoormiddag ga ik eens kijken wat de cursisten zoal uitsteken. In totaal zijn er een 25-tal deelnemers. Als ik aankom, wordt juist de spreektest van een cursist besproken. Het kan nog heel wat beter, maar ze krijgt alvast een bemoedigend applaus. Daarna volgen een aantal opwarmingsoefeningen voor de theaterrepetitie. Ik besluit maar gewoon mee te doen. In groep krijgen we onder meer de opdracht verschillende dieren na te doen, alleszins een aanrader als je het leven eens vanuit een ander perspectief wil bekijken. Vervolgens beginnen de cursisten aan de voorbereiding van de sketches. De animator van dienst lijkt alleszins de geknipte persoon om de repetities in goede banen te leiden. Met een diepe, rokerige stem en een vurig temperament geeft hij de deelnemers aanwijzingen op de scène. Sommigen blijken heel wat acteurstalent te hebben, anderen zijn dan nog wat onwennig en een beetje aarzelend. Wie weet waar deze acteurs in spe ooit zullen terechtkomen?

Tijdens de repetities van een sketche

Tijdens de repetities van een sketche

Woensdagnamiddag heb ik de eer om de factuur voor de herstelling van de waterpomp van de lagere school van Biron-Bobo te gaan betalen. Op de moto scheuren Innocent en ik naar Biron, een dorp op zo’n 33 km van Nouna langs de grote weg naar Dedougou. In de school aangekomen worden we natuurlijk opgewacht door de directeur en zijn leerkrachten, maar ook door het oudercomité in vol ornaat en zelfs ‘le vieux’, de chef van het dorp. Uiteraard zijn ook de mensen die de pomp gerepareerd hebben, aanwezig om het geld in ontvangst te nemen.

De waterpomp werkt in ieder geval!

Eerst worden vele handen geschud en worden we wederzijds voorgesteld. Het is ontroerend om te zien hoe dankbaar en nederig de mensen wel zijn. De voorzitter van het oudercomité straalt werkelijk en ook de chef bedankt mij uitgebreid. Ik sta er een beetje beduusd bij, wie ben ik om al deze dankbetuigingen in ontvangst te nemen? De herstelling van de pomp heeft in totaal 420 € gekost, een bedrag dat de hele dorpsgemeenschap van Biron onmogelijk bij elkaar zou krijgen. Als westerling heb je geen idee hoe belangrijk die pomp wel is voor deze mensen.

Het oudercomité van de lagere school van Biron-Bobo

Dan is het moment aangebroken om de proef op de som te nemen. En jawel, de pomp werkt! Er moet maar één keer gepompt worden en het water stroomt er uit. Er volgt natuurlijk een hele fotosessie. Hierbij geeft de mecanicien die de pomp hersteld heeft, nog uitleg aan de mecanicien die zal instaan voor het onderhoud. Daarna wordt er in een klaslokaal overgegaan tot de officiële overhandiging van het geld. Het geld gaat door vele handen en wordt elke keer weer nageteld. Van mij naar de directeur, vervolgens naar de voorzitter van het oudercomité die het op zijn beurt laat natellen door zijn penningmeester die het uiteindelijk aan de mecaniciens overhandigt die de pomp hersteld hebben. Het oudercomité heeft op haar beurt een geschenk voor mij voorzien en je raadt nooit wat het is: twee grote hanen! In naam van heel de dorpsgemeenschap van Biron, dankjewel aan al diegenen die een bijdrage hebben geleverd!

Ikzelf op de foto met de herstellers van de pomp en de directeur

Opnieuw word ik beloond met twee hanen.

Ook met de productie van de kasten voor Biron loopt het vlot. In de loop van de week spring ik nog eens binnen in het atelier van Innocent om te zien hoe ver de werken gevorderd zijn. Ook Adama en Donald, twee leerlingen van Innocent, zijn aanwezig en ik vraag hen om mee voor de onderdelen van de kasten te poseren. Aanvankelijk staan ze er een beetje te serieus bij en ik zeg aan Innocent dat hij een of andere mop moet vertellen. Innocent die behoort tot de etnische groep van de Samo, vindt er niets beter op dan een belediging naar het hoofd van Adama, een Mossi van etnische afkomst, te slingeren. Meteen zit de sfeer er weer goed in en vliegen de beledigingen over en weer. Deze beledigingen tussen leden van verschillende etnische bevolkingsgroepen vinden plaats in het kader van de zogenaamde ‘plaisanteries’, een systeem waarbij het geoorloofd is om een grap met een lid van een andere etnische groep uit te halen of dit lid te beledigen. Deze grappen en/of beledigingen mogen niet ernstig genomen worden en zijn bedoeld als een systeem om mogelijke spanningen tussen de verschillende etnische groepen (op het grondgebied van Burkina Faso leven maar liefst 62 verschillende etnische groepen) te ventileren. In het geval van Innocent en Adama gaat het om de relatie Samo – Mossi. Zo zal Innocent, wanneer hij een Mossi tegenkomt, onmiddellijk zeggen dat het zijn slaaf is. De belediging in kwestie van Innocent aan het adres van Adama wens ik hier echter niet te publiceren. Echter niet tussen alle etnische groepen bestaat een dergelijk systeem van ‘plaisanteries’, dus je kan zeker niet zo maar iedereen beledigen die je tegenkomt.

Innocent met twee van zijn leerlingen, Donald en Adama, poserend voor de onderdelen van de kasten voor de lagere school van Biron-Bobo
Innocent heeft Adama juist zwaar beledigd.

Donderdagnamiddag ontmoet ik de dorpsraad van Goni om eens te horen wat de culturele activiteiten zijn waarmee de dorpsbewoners zich in hun vrije tijd zoal bezig houden. Ik vertel hen dat ik door abbé Bernard gestuurd ben om te zien wat we kunnen doen om deze culturele activiteiten wat aan te zwengelen. Hoewel abbé Bernard me wel al een beetje ingelicht heeft over deze activiteiten, vraag ik hen om toch eerst zelf eens voor te stellen wat er zoal bruist in Goni. Zo blijken er heel wat dansgroepen te zijn, zowel bij de mannen (‘lingo’), als bij de vrouwen (oa ‘janjoba’ en ‘pibini’). Er is een echte theatergroep en een groep die zich bezighoudt met ‘la lutte traditionnelle’. Hoewel er in andere dorpen dansen met maskers plaatsvinden als louter culturele activiteit, is dit in Goni niet het geval. In Goni komen de maskers enkel te voorschijn bij de uitvoering van religieuze ceremonieën. Tenslotte is er nog een voetbalvereniging en zouden er ook wielerkoersen plaatsvinden?! Het zal dan in ieder geval om een variant van het veldrijden moeten gaan, me dunkt.

Bijeenkomst met de dorpsraad van Goni

Hoewel ik aanvankelijk eerst de uitkomst van deze ontmoeting wou afwachten, loop ik toch al zo’n week op een plannetje te broeden en ik vertel de dorpsraad dan ook wat ik in mijn hoofd heb. We gaan voor een 30-tal geïnteresseerde dorpsbewoners van Goni een soort dans-theatervorming in het vormingscentrum Badenya organiseren. Het liefst zullen er leden aanwezig zijn uit de verschillende groepen, zowel jong als oud. Een week lang gaan we dan samen met een animator aan een voorstelling werken waarin de verschillende dansen aan bod komen. Het resultaat van deze vorming moet een voorstelling worden die de deelnemers niet enkel aan de eigen dorpsbewoners kunnen tonen, maar waarmee ze ook op tournee kunnen gaan bij de verschillende naburige dorpen. De verantwoordelijke van de theatergroep laat me weten dat de werking van de groep een beetje op zijn gat ligt bij gebrek aan begeleidende instrumenten (djembé en balafon) en ook de verantwoordelijke voor ‘la lutte traditionnelle’ vult aan dat de noodzakelijke kostuums die tot hiertoe gebruikt werden, wel hun beste tijd gehad hebben. Ik zeg hen dat ik hiervoor wel een oplossing zal vinden. Ik geef hen een week de tijd om over dit voorstel met elkaar van gedachten te wisselen en we spreken af elkaar weer te ontmoeten de volgende week zaterdag. Dan zullen ze mij laten weten of ze mijn voorstel aannemen of niet. Zoals gewoonlijk verlaat ik Goni niet zonder nog even langs de werf van de middelbare school te gaan.

Het gebouw met de klaslokalen vordert.

Vrijdagnamiddag keer ik terug naar het vormingscentrum Badenya. Vandaag eindigt er niet enkel de radio- en theatervorming, maar is men er ook volop bezig met de voorbereidingen voor ‘la foire du sésame’ van morgen zaterdag. Twee animatoren die uitgenodigd zijn door Ocades, leren er aan een groep vrouwen alle mogelijke toepassingen van het sesamzaad. Net zoals bij de katoen is er natuurlijk de olie en het restproduct dat wordt gebruikt voor de aanmaak van zeep. Verder worden de sesamzaadjes vermalen tot bloem als basis voor de tô, het West-Afrikaans gerecht bij uitstek, en een soort sesampasta. Tenslotte wordt sesam ook gebruikt bij de bereiding van het gerecht ‘riz gras’. De sesamzaadjes worden mee met de rijst gekookt. Al deze toepassingen zullen de vrouwen morgen presenteren op ‘la foire du sésame’. Ondertussen heeft abbé Pierre opnamemateriaal laten aanrukken om heel de generale repetitie van de verschillende sketches op band te laten zetten. Op die manier zal hij de opnames ook kunnen gebruiken voor zijn radio-uitzendingen.