31/12/08 - 01/02/09: Projecten, AIDS en twee Belgen

De terugreis van Benin verloopt zonder problemen zodat ik op 31 december terug in Nouna ben om oudejaarsavond onder vrienden te vieren. Van Ouaga heb ik aardappelen mee, dus dat betekent: frieten!! Ik demonstreer aan de Italiaanse Suzanna en mijn goede vriend Eli, sportleraar op het CCL, hoe je nu eens echte frieten bakt. Het wordt ten zeerste geapprecieerd. Van Eli krijg ik zowaar een 9 op 10. Later op de avond komt ook nog Germain, mijn buurman, met zijn vrouw Oumou en hun twee kindjes langs. Natuurlijk valt ook op oudejaarsavond de elektriciteit uit. Bij kaarslicht steekt Germain van wal en vertelt ons een aantal sterke verhalen over de Afrikaanse magie. Op het festival van de maskers in Dedougou heeft hij een aantal maskers uit Benin zien dansen. Hoewel onder maskers doorgaans altijd mensen schuilgaan, bleken onder deze Beninese maskers geen voeten te zitten?! Vervolgens waarschuwde hij ons ook voor Afrikaanse tovenaars en heksen die spontaan eieren leggen (!) wanneer ze het huis betreden van een goed persoon die sterker is als hen. Op dat moment verliezen deze tovenaars en heksen al hun krachten en vrezen ze voortaan deze goede persoon. Wat is er beter om het nieuwe jaar in te zetten dan lekker griezelen bij kaarslicht?

Ikzelf en Eli

Ondertussen is tijdens de kerstvakantie de eerste fase van de werken aan de lagere school van Kamiankoro afgerond. Het was abbé Simon Konkobo die me op het einde van de maand september mee naar zijn geboortedorp nam om mij de erbarmelijke staat van de dorpsschool te laten zien. Onze voorzitter keurde het dossier tot rennovatie goed en zo konden de herstellingswerken enkele dagen voor het begin van de kerstvakantie van start gaan. In een eerste fase werden 1) nieuwe dakplaten geplaatst, werden 2) de veel te kleine ramen vervangen door grote ramen geschikt voor een klaslokaal, werd 3) een korte muur langs de buitenkant opnieuw bepleisterd en werd tenslotte 4) de vloer in één klaslokaal hersteld. In een tweede fase moeten de ramen nog geschilderd worden en krijgen ook al de buitenmuren nog een nieuw kleurtje. Deze tweede fase is gereserveerd voor tijdens de paasvakantie.

De lagere school van Kamiankoro na de eerste fase van de werken

Spijtig genoeg werd tijdens de uitvoering van de werken vastgesteld dat de aannemer die de school heeft gebouwd, echt slecht werk heeft afgeleverd en dat de school zich in een slechtere staat bevindt dan we aanvankelijk dachten. Dit is iets wat de aannemer die het bestek voor de herstelling heeft opgesteld, niet kon voorzien. Zo blijkt de bepleistering van de drie overige buitenmuren ook van slechte kwaliteit en zou deze eigenlijk vervangen moeten worden, anders dreigt de school binnen een paar jaar in haar blootje te komen staan. Verder moet ook de vloer van de twee overige klaslokalen en het directielokaal herwerkt worden. Alles tezamen weeral goed voor een bedrag van 1980 euro. Gelukkig blijken de stenen van de muren wel van goede kwaliteit, zodat we niet moeten vrezen dat de muren het na een tijdje begeven. Een heel vervelende zaak eigenlijk, maar we worden maar weer eens met onze neus op de feiten gedrukt. Het is nu eenmaal de realiteit dat een aantal schoolgebouwen zich in slechte staat bevinden, en klaslokalen die kwalitatief slecht gebouwd zijn, dienen het onderwijs op lange termijn niet.

De achterkant van de school van Kamiankoro

Gelukkig is het lasatelier wel goed gebouwd en draait het inmiddels op volle toeren. Er komen steeds meer bestellingen binnen en dat vind ik zeer fijn, want dan moet ik die niet meer zelf gaan zoeken. Het is waar dat de producten van ons lasatelier iets duurder zijn dan die van de overige ateliers in Nouna, maar daarvoor zijn ze ook van betere kwaliteit. En het is dit laatste dat onze klanten beginnen te begrijpen. Kwaliteit heeft nu eenmaal zijn prijs.

Lassen met kappen

Het materiaal dat voor kerstmis is gearriveerd, komt goed van pas. Een laskap, werkhandschoenen, een veiligheidsbril en oordoppen voor elke leerjongen is eigenlijk basisuitrusting, maar hier in Nouna zo uitzonderlijk. Innocent, bricoleur eerste klas, heeft de compressor die we van Tim Caeyers hebben gekregen voorzien van twee manometers. Hij is nu nog op zoek naar een verfpistool waarmee we onze afgewerkte stukken kunnen spuiten. Voor de rest werkt de compressor perfect. Bedankt hiervoor, Tim!

Een compressor in form!

Wat de leerjongens betreft, ben ik vooral tevreden over de vooruitgang van Mustapha. Ik heb voor hem in Ouagadougou nog leesboeken gevonden die ook gebruikt worden in de lagere school. Aangezien hij nu alle letters kent en het schrijven bijna volledig onder de knie heeft, maakt hij snel vooruitgang in het boekje van het eerste studiejaar. Nu komt het accent vooral te liggen op het lezen en de uitspraak, en de moeilijke combinaties van letters. De grote vooruitgang voor Mustapha ligt vooral in het feit dat hij effectief de dingen die we hem aanleren, begint te onthouden. Dat was het grote probleem in het begin. Ik was mij hier eerst niet zo van bewust, maar zonder geheugen kan je niets leren, en een sterk geheugen kan een sterk wapen zijn! In ieder geval stelt Mustapha het geduld van Innocent niet meer zo op de proef. Wat de praktijk betreft zijn Mustapha en Boureima, na een eerste periode van het aftekenen en snijden van stukken, nu ook begonnen met het lassen. Amadou is ondertussen begonnen met het lassen van licht metaal. Tenslotte stelde zich nog een klein probleem van punctualiteit, maar ook op dat vlak hebben de drie nu hun les wel geleerd.

Mustapha met zijn onderwijzer

Voor het project van de zaal van de foyer ‘Terre des Enfants’, waar ik einde december nog reclame voor gemaakt heb (zie artikel hieronder) is er ook goed nieuws. Onze voorzitter heeft toegezegd om het nodige geld over te maken om de zaal af te werken. Ondertussen had ik zelf al aan de betrokken aannemer de opdracht gegeven om de versteviging van de pijlers die hij in een bestek voorzien had, uit te voeren. De versteviging van deze pijlers is noodzakelijk om het dak te kunnen dragen, aangezien in tweede instantie werd beslist om het dak niet te ondersteunen met pijlers in het midden van de zaal zelf. Dit zou namelijk de ruimte in de zaal te veel beperken. De pijlers zijn dus nu verstevigd, wat betekent dat het dak kan gemonteerd worden. Wanneer het geld gearriveerd is, kan Innocent in een volgende fase dan beginnen met de productie van de ramen en de deuren. Daarna moet er nog cement aangekocht worden om de vloer af te werken.

De verstevigde pijlers van de zaal van de foyer 'Terre des Enfants'

In januari ben ik zelf voornamelijk bezig geweest met de organisatie van de voorlichtingscampagne in het kader van de strijd tegen AIDS en HIV-virus. Zoals jullie wel weten, wil ik met mijn theatergroep van Goni een theaterstuk voorbereiden om in vijf dorpen aan sensibilisering te doen. Een dergelijke organisatie vraagt veel over en weer gebel om de agenda’s van de betrokken animatoren en het vormingscentrum op elkaar af te stemmen. Gelukkig is deze fase nu achter de rug en is heel de planning af. Dit betekent dat er van 15 tot en met 20 februari opnieuw een theatervorming zal plaatsvinden in het vormingscentrum ‘Badenya’ te Nouna. Tijdens deze vorming zal er met de groep van Goni een theaterstuk in elkaar gestoken worden met als thema’s: 1) informatie over en promotie van voorbehoedsmiddelen, 2) informatie over en promotie van de mogelijkheid tot een vrijwillige AIDS-test en 3) informatie over de stigmatisering van AIDS-zieken. Dit alles zal gebeuren onder de deskundige leiding van Moussa Sangaré, animator bij de plaatselijke radio ‘Kossi Kibaru’ en tevens gediplomeerd theatervormer. Moussa zal hierbij voor de training van de acteurs bijgestaan worden door de twee acteur-animatoren van het gezelschap TRAS théatre uit Bobo-Dioulasso, Draman en Koro, die de vorming het afgelopen jaar in maart gegeven hebben.

Dit theaterstuk zal onder begeleiding van twee animatoren van de Association Traid Union des Jeunes Burkinabés (ATUJB) uitgevoerd worden in vijf dorpen volgens de volgende kalender (noteer dit alvast in uw agenda, je weet nooit of je in de buurt bent!):
- Zondag 22 februari 2009 in Goni;
- Zaterdag 28 februari 2009 in Kamadena;
- Donderdag 05 maart 2009 in Toni;
- Maandag 09 maart 2009 in Dara;
- Zaterdag 14 maart 2009 in Bankoumani.
Het is alvast de bedoeling om er iets interactief van te maken, de bijdrage van het publiek is in ieder geval belangrijk. De voorstellingsdagen zijn ook in functie daarvan gekozen. In de meeste gevallen is het de marktdag van het betrokken dorp, waardoor er alleszins voldoende kijklustigen aanwezig zullen zijn. Iedereen is welkom en de toegang is gratis!

De verantwoordelijke van ATUJB, Daouda Ouédraogo, heb ik leren kennen via Carolin, een Duits meisje van 18 dat de afgelopen vijf maanden samen met de vijf AIDS-organisaties die Nouna rijk is, een aantal projecten heeft uitgewerkt die ze bij haar thuiskomst zal voorstellen aan haar organisatie ‘One World, One Hope’. Deze Duitse organisatie ondersteunt AIDS-zelfhulpgroepen, maar had nog geen projecten in Burkina Faso. Einde januari is Carolin terug naar huis vertrokken en nu is het afwachten welke projecten zullen goedgekeurd worden. Aangezien het voor ‘One World, One Hope’ altijd interessant is om iemand ter plaatse te hebben, heb ik voorgesteld een oogje in het zeil te houden voor die projecten die effectief gesponsord worden. Dat biedt mij, met het oog op eigen toekomstige projecten, ook de gelegenheid om sneller in deze materie en de actuele situatie in Nouna ingewerkt te geraken.

De Duitse Carolin en de Italiaanse Suzanna

Tenslotte heb ik de afgelopen twee weken ook nog twee Belgen over de vloer gehad. Gert en Veerle zijn voor tien maanden met hun Landrover onderweg in West-Afrika. Begin september zijn ze in België vertrokken en na Frankrijk, Spanje, Marokko, Mauritanië, Senegal en Mali zijn ze nu ook in Burkina Faso aangekomen. Ze zijn op weg naar de tante van Gert in Kameroen. Gert en Veerle heb ik leren kennen op een bijeenkomst van Poco à poco, de muziekgroep voor gehandicapten waar ook mijn zus Sara bij speelt. Ik heb hen mijn nummer gegeven en gezegd dat ze altijd mochten langskomen wanneer ze in de buurt zouden zijn. En tot mijn verbazing belde Gert mij enkele weken geleden op om te zeggen dat ze onderweg waren…

Gert en Veerle


Landrover met tent op camping Jonas

Gert en Veerle slapen in een tent op het dak van hun Landrover en dat is zeer praktisch, want dan kan ik hen gewoon in mijnen ‘hof’ laten kamperen. Op zondag 18 januari neem ik hen mee naar Goni, waar mijn theater- en dansgroep een voorstelling voor eigen publiek geeft. Op dat moment hebben ze reeds kennisgemaakt met Innocent en zijn leergasten in het lasatelier. Gert, ook een bricoleur eerste klas, voelt zich al meteen op zijn gemak. In de loop van hun verblijf krijgen ze een blik achter de schermen van het leven en mijn leven hier in Nouna. Gert en Veerle leren vrienden en collega’s kennen, bezoeken mijn school en de foyer ‘Terre des Enfants’, en eten tô. Veerle leert zelfs van het buurmeisje Viviane om zelf tô te maken, zodat ze dit dan daarna ook voor Gert kan klaarmaken! En blijkbaar bevalt het leven in Nouna hen wel, want enkele dagen worden uiteindelijk twaalf dagen logeren op camping ‘Jonas’. Ik vind het allemaal prima en laat mij ondertussen nog eens culinair verwennen . Gert en Veerle, het was fijn om jullie op bezoek te hebben. Goede reis en tot later! Wie de reis van deze avonturiers wil volgen, kijkt op hun blog www.tamtamafrikan.be.

Veerle en Viviane bij het klaarmaken van de tô


Bravo Veerle: dat wordt smullen!


Toeschouwers bij het spektakel in Goni


...en nog meer toeschouwers

Week 22/12/08 - 29/12/08: Kerst in Benin

Op dinsdag 23 december, de laatste dag van het schooljaar in 2008, neem ik de bus naar Ouagadougou. De vorige avond wou het met de internetverbinding in Nouna weer niet lukken. Geen verbinding, dus ook geen nieuw bericht op de blog. Heel frustrerend, maar niks aan te doen. Gewoon rustig blijven, is dan de boodschap, en je vooral niet opwinden, want dat laatste heeft toch geen zin. Ik kan alleen maar hopen dat ik op de vooravond van mijn vertrek naar Benin, ergens in een internetcafé in Ouaga, het bericht nog op mijn blog kan zetten. En zo geschiedt het ook. Jean-Pierre, vader van één van mijn leerlingen en mijn vaste contactman in Ouaga, biedt mij een helpende hand. Nu kan ik met een kop zonder zorgen naar Benin vertrekken. Tevens heeft Jean-Pierre niet alleen mijn visum geregeld, maar heeft hij ook nog eens uitgeplozen hoe ik op de meest efficiënte manier in Natitingou kan geraken. Natitingou is de hoofdplaats van de regio in het noordwesten van Benin waar Afrant heel wat onderwijsprojecten financiert.

Op woensdag 24 december brengt een typische Toyota-camionnette mij vanuit Ouagadougou naar de grens met Benin. De chauffeur draagt het adagium ‘hoe meer zielen, hoe meer vreugd’ hoog in het vaandel en de passagiers worden dan ook vakkundig in het busje geplaatst zodat er geen millimeter ruimte verloren gaat. Hetzelfde gebeurt met de bagage op het dak. Wie de mening toegedaan is dat er voor een dergelijke camionnette een maximum aantal zitplaatsen bestaat, nodig ik vriendelijk uit om zijn mening hier te komen herzien. Het 370-km lange traject van Ouaga naar de grens is volledig geasfalteerd, dus dat kan in principe goed vooruit gaan, ware het niet dat er onderweg voortdurend mensen in en uit stappen. Elke dag opnieuw zijn er heel wat gelijkaardige busjes die over en weer pendelen. Vaak zijn ze zo zwaar beladen en is de bagage zo hoog op het dak opgestapeld, dat je schrik hebt dat ze gaan omvallen. In het ergste geval hangen er achteraan nog een aantal mensen aan. In België is zoiets ondenkbaar, maar hier is het de gewoonste zaak van de wereld.

Het typische Toyota-busje

Onderweg worden we verschillende keren voor een identiteitscontrole door de politie tegengehouden. De politiecontrole wordt elk jaar in de kerst- en nieuwjaarsperiode verscherpt. Ondertussen weet ik maar al te goed hoeveel de boete bedraagt voor het niet kunnen voorleggen van een identiteitsbewijs (maar liefst 6000 CFA!). Deze plicht blijkt echter nog niet bij de gehele Burkinese bevolking doorgedrongen te zijn. Aangezien Benin mijn eindbestemming is, heb ik nu wel mijn paspoort op zak en is er geen probleem. Deze ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen… Tegen 14u00 passeren we in Nadiagou, alwaar de Burkinese grenspost gevestigd is. Van hieruit is het minstens nog 15 km tot aan de Beninese grenspost in Porga. De asfaltweg loopt echter gewoon door. Op onze linkerkant zien we reeds reclame voor het Pendjari-park, het grootste en wellicht meest bekende wildpark van Benin, genoemd naar de gelijknamige rivier die we onderweg ook oversteken. Een half uur later komen we aan in Porga. Hier maakt het Burkinese busje rechtsomkeer en moeten we overstappen in een Beninese taxi. Uiteindelijk blijven we nog met vier passagiers over die het hele traject vanuit Ouaga tot aan de grens hebben afgelegd.

Vanaf de grenspost in Porga is het nog zo’n kleine 100 km tot in Natitingou. Eerst maken we echter een sprongetje in de tijd. In Benin is het immers een uur later: 14u30 wordt 15u30. Aanvankelijk verandert er niet veel aan het landschap. Op de linkerkant het Pendjari-park, op de rechterkant nog altijd dezelfde broussevlakte. Het is in deze broussevlakte dat Afrant de afgelopen jaren heel wat scholen heeft neergepoot. Wanneer we na 50 km in het stadje Tanguieta aankomen, frons ik mijn wenkbrauwen. Voor onze neus rijst er zowaar een bergketen uit de grond. Het is de bergketen van de Atakora en een aangename verandering in het anders zo eentonige landschap. De weg slingert verder tussen de rotsen. De reis begint zijn tol te eisen en stilletjes begin ik in te dommelen. Het volgende moment zijn we reeds in Natitingou. De taxichauffeur zet me af pal voor het bisdom. Aan een zuster die de wacht houdt op het secretariaat van het bisdom vraag ik of père Hubert Kombieni die dag nog niets van zich heeft laten horen. Op haar beurt fronst de zuster nu haar wenkbrauwen. Geen erg echter, want een kwartier later arriveert de chauffeur van père Kombieni. Hij is gekomen om ene Jonas Maas af te halen. Dat treft!

Vanuit Natitingou gaat het dan snel richting Koussoukoingou, het dorp waar père Hubert Kombieni, de priester-coöperant van Afrant in Benin, zijn parochie leidt. Koussoukoingou ligt tegen de grens met Togo en te midden van de uitlopers van het Atakora-gebergte. Dit doet mij een beetje aan onze Ardennen denken. Ik voel mij al meteen in vakantiestemming. Er is geen GSM-ontvangst (gelukkig of ongelukkig genoeg), behalve dan soms die van de Togolese operator Togocel, als de wind goed zit. In de parochie aangekomen word ik hartelijk ontvangen door père Hubert Kombieni, een joviale en goedlachse priester met een weldoorvoed figuur. Het is kerstavond en ik ben goed op mijn bestemming aangekomen. Hoewel ik stikkapot ben, maak ik mij op voor de kerstmisviering in het leuke kerkje van Koussoukoingou.

De pastorie van Koussoukoingou

De volgende dag is het kerstmis en dat vier ik samen met père Hubert in een dorpje waarvan ik de naam alweer vergeten ben. De weg ernaartoe is echter niet de meest eenvoudige. Onderweg passeren we langs een dorp waar Afrant binnenkort een nieuwe kerk zal bouwen. In tegenstelling tot de priesters in het bisdom Nouna, doet père Hubert de mis niet in de lokale taal, maar gewoon in het Frans. Het kerkje is piepklein en zit helemaal vol. Tot mijn verbazing blijven we na de mis niet voor het eten bij de parochianen, maar rijden we door naar Natitingou. Aldaar brengen we een bezoek aan de familie van père Hubert. Tijdens dit bezoek wordt er overvloedig gegeten en gedronken.

Deze kerkschuur wordt binnenkort door een kerkje van Afrant vervangen.


Het kerkje waar we op kerstdag de mis vieren


De catechist van de dorpsgemeenschap (links) met zijn familieleden

Op tweede kerstdag, vrijdag 26 december, nemen père Hubert en zijn chauffeur François mij mee voor een lange toer langs de projecten van Afrant. Het merendeel van de projecten van Afrant situeert zich in de geboortestreek van père Hubert ten westen en noordwesten van het stadje Tanguieta. Dit betekent dat we vanuit Koussoukoingou terug een heel stuk noordwaarts moeten rijden. Onze eerste halte is het stadje Kobli waar we enerzijds de fundamenten zien van de lagere school van Oukomou en anderzijds een nieuw schoolgebouw voor de lagere school van Didori dat bijna af is. Vanuit Kobli nemen we de weg richting het stadje Materi. We bezoeken vervolgens de lagere school van het dorp Yedekanhoun die ook wordt uitgebreid met een nieuw schoolgebouw en even verderop werpen we een snelle blik op de stuwdam van Nodi die Afrant met de steun van het Antoon-Jurgens-fonds heeft kunnen realiseren.

De werf van de lagere school in Oukomou


Père Hubert Kombiéni


Vrouwen dragen water aan voor de werken in Didori.


De schoolschuurtjes van de lagere school van Yedekanhoun

In Materi draaien we links af richting Gouandé en rijden we langs de scholen van respectievelijk Tchanhoun-Cossi, Tantega, Ouri-Yori, Sekiendiga en Coupiani. Onderweg in Gouandé worden we nog verwend met een lekkere maaltijd. Er komt zelfs een fles wijn op tafel. Uiteindelijk sluiten we de toer af bij een pint in Dassari. Ik moet er toch even van bekomen. Acht scholen op één dag is toch een beetje te veel van het goede. Wat zeker is, is dat Afrant hier de afgelopen jaren een serieuze prestatie heeft geleverd. Een fundamentele bijdrage om het menselijk potentieel dat in deze streek aanwezig is, maximaal te laten renderen. Proficiat aan Afrant en al zijn medewerkers! Père Hubert steekt zijn bewondering voor de voorzitter van Afrant niet onder stoelen of banken. Hij spreekt dan ook over ‘le père Wilfried (Verhaert) et ses oeuvres’.

L'oeuvre du père Wilfried in Tchanhoun-Cossi


De afgewerkte school van Coupiani

De volgende dag, zaterdag, is rustdag en die komt niet ongelegen. Ik heb nood aan een dag vakantie. Père Hubert is heel de dag onderweg, dus dat geeft mij de gelegenheid om wat bij te slapen en te genieten van de pittoreske omgeving van de pastorie. De pastorie kijkt uit over een vallei die echter voortdurend gehuld is in een dan weer lichte, dan weer dikke nevel. In de voormiddag, ’s avonds en ’s nachts waait er ook een felle wind die enkel in de namiddag gaat liggen. Mijn kamer is eenvoudig en met de wind die door de spleten giert, doet ze mij nog het meest denken aan een berghut. Ik kan het best wel appreciëren. In het Franse tijdschrift ‘Le Point’ lees ik nog een artikel over de Russische dissident Solsjenitsyn die het afgelopen jaar overleden is. Solsjenitsyn, een man met een links ideeëngoed die er echter van overtuigd is dat de communisten God vergeten zijn. Zich vasthoudend aan deze ene gedachte overleeft hij zijn tijd in het strafkamp in Siberië. Een sterk nummer en een voorbeeld dat voor zich spreekt!

De vallei waar de pastorie op uitkijkt


Nabij de pastorie

Zondag 28 december krijg ik na de mis een rondleiding door het deel van Koussoukoingou waar nog een aantal traditionele woonhutten staan. Van ver lijken de hutten een beetje op Efteling-achtige bouwsels. Best wel mooi, eigenlijk. In de namiddag pak ik mijn rugzak in, want we vertrekken naar Tanguieta, alwaar we de nacht in campement ‘Le baobab’ zullen doorbrengen. Père Hubert wil me immers de volgende morgen naar Nadiagou brengen, waar ik dan met één van de eerste busjes terug naar Ouaga kan rijden. ’s Avonds word ik voor de laatste keer verwend (kip met frieten!). Op maandag 29 december zit mijn bezoek aan Benin erop. ’s Morgens vroeg rijden chauffeur François, père Hubert en ik samen richting grensovergang. De passage aan de grens verloopt zonder problemen (père Hubert was ooit nog priester in de grensparochie). In Nadiagou staan de busjes die naar Ouaga gaan, al klaar om te vertrekken. Mijn bezoek aan Benin was kort, maar krachtig. De ontvangst kon ik mij niet beter wensen. Ik neem afscheid van père Hubert en François en heb ontzettend veel zin om een volgende keer nog eens terug te komen.

De Efteling-achtige woonhutten in Koussoukoingou