Week 24/11/08 – 14/12/08: Het echte werk kan beginnen!

Op zondag 30 november 2008 rijd ik samen met Raphaël, een collega op het CFP en tegelijk berucht elektronicus, naar Goni voor de installatie van de verlichtingskit die ik voor de theater- en dansgroep aldaar gekocht heb. Aanvankelijk was Raphaël geïnteresseerd om op het college dat Afrant te Goni heeft gebouwd, wiskunde te gaan geven. Moeizaam vorderend echter over de vele bulten van de weg alias patattenveld tussen Dara en Goni, merkt Raphaël verscheidene malen op dat je als leerkracht toch wel doorzettingsvermogen moet hebben om in Goni, een dorp op 22 km van Nouna, te gaan lesgeven. Ik kan hem geen ongelijk geven.

Vorige zondag zijn Arsène en Yacouba van de Troupe de verlichtingskit met de moto in Nouna komen halen. Vandaag rest dus enkel nog de installatie ervan. In feite stelt deze installatie niet veel voor. Het komt er gewoon op neer de kabels tussen het zonnepaneel, de batterij, de contactdozen en de twee lampen op een correcte manier te verbinden. Toch laat ik dit werk graag over aan een expert ter zake en aangezien deze bij mij op school rondlopen, heb ik het maar te vragen. Rafaël wenst maar al te graag zijn deskundigheid te bewijzen en ik hoef dan ook niet te veel moeite te doen om hem mee naar Goni te krijgen.

Installatie van het zonnepaneel op het dak van de woning van de voorzitter in Goni

De verlichtingskit krijgt een plaats in de woning van de voorzitter van de theater- en dansgroep, dwz dat al het materiaal in zijn woning bewaard wordt en de batterij er ook telkens weer zal opgeladen worden. Het zonnepaneel wordt op zijn dak geïnstalleerd, maar voor de rest worden er geen kabels of lampen aan de muren bevestigd. De verlichtingskit moet immers mobiel blijven. De repetities van de theater- en dansgroep gaan door op een andere plaats in het dorp, en ook wanneer men ’s avonds in Goni of in een ander dorp een voorstelling wil geven, moet men de batterij, kabels en lampen kunnen meenemen. De houten koffer die bij de kit geleverd is, is hiervoor het ideale vervoermiddel. Ik hoop enkel dat het materiaal niet te veel zal lijden onder de vele verplaatsingen.

Collega Rafaël klaart de klus in geen tijd.


Installatie van de verlichtingskit te Goni

Zonder dat noemenswaardige problemen zich voordoen, klaart Rafaël de klus op een uurtje tijd. De ogen van de voorzitter en van Arsène stralen, wanneer de lampen oplichten en ze beiden met eigen ogen kunnen vaststellen dat de verlichtingskit effectief werkt. Nu kan het echte werk beginnen!

Sinds kort heb ik mijn aandacht gericht op de strijd tegen aids en het HIV-virus in de regio van Nouna. In Nouna zijn er zo’n 5-tal organisaties actief die zich met deze strijd bezighouden. ‘La lutte contre le sida’ krijgt concreet gestalte door enerzijds voorlichtings- en bewustwordingsacties die op poten worden gezet en anderzijds directe hulp die wordt verleend aan zieke mensen onder de vorm van medicamenten, voedsel, kledij, enz… Nu lijkt het mij een zeer interessant idee om ook de theatergroep van Goni mee in deze strijd in te schakelen.

In januari wil ik een voorlichtingsactie in mekaar steken waarbij de boodschap door middel van een theaterstuk zal overgebracht worden. Theater is sowieso een interessant middel om bij een ongeletterd publiek te gebruiken en, ook al zijn de acteurs van Goni geen professionele acteurs, toch denk ik dat juist deze mensen de boodschap het meest effectief kunnen ‘overdragen’. De toeschouwers zullen immers zien dat het mensen van het naburige dorp zijn die hen iets komen vertellen, en niet een der welke vreemdelingen.

Concreet zal ik in de tweede helft van januari voor de tweede maal een theatervorming van een 3-tal dagen voor de mensen van de theatergroep van Goni organiseren. Tijdens deze vorming bereiden we intensief het theaterstuk voor, dit alles onder de deskundige begeleiding van de acteurs die de vorming in maart hebben gegeven. Tegelijk zullen ook drie animatoren aanwezig zijn van de Association Traid Union des Jeunes Burkinabés (ATUJB) om het theaterstuk inhoudelijk te sturen. ATUJB is een vereniging op nationaal niveau van jonge vrijwilligers die animatoren opleidt voor voorlichtingscampagnes o.a. ook in de strijd tegen aids. Na de vorming is het dan de bedoeling dat we ons theaterstuk in vier dorpen gaan presenteren, waaronder in de eerste plaats Goni zelf, maar ook in drie naburige dorpen, waaronder Dara, Bankoumani en Kamadena. Deze presentaties zullen plaatsvinden in de loop van de maand februari en zullen begeleid worden door drie animatoren van ATUJB.

Ondertussen is in Ouagadougou eindelijk de container van Nord-sud aangekomen waarmee ik einde september een aantal zaken verstuurd heb. Op zaterdag 13 december 2008 vertrek ik dan ook, samen met de directeur van het CFP (in zijn 4x4), naar Ouaga om de lading te gaan afhalen. De lading bevat o.a. acht oscilloscopen en in totaal zo’n 7900 condensatoren (kleine componenten voor elektronische paneeltjes) voor de richting elektronica van het CFP. De oscilloscopen kosten al gauw 600 € per stuk, wat maakt dat een dergelijke aankoop zelfs voor een Belgische technische school al een hele uitgave betekent. In die zin is het voor een Burkinese technische school als het CFP geen eenvoudige opgave om aan voldoende didactisch materiaal voor haar leerlingen te geraken.

Voorstelling van de 8 oscilloscopen en een gereedschapskist vol condensatoren op de leerkrachtenvergadering op het CFP

Voor de rest zit er bij de lading nog heel wat materiaal voor het lasatelier, waaronder in de eerste plaats veiligheidsuitrusting (laskappen, oorbescherming, lashandschoenen, veiligheidsbrillen,…), want daaraan ontbreekt het echt wel in de meeste ateliers in Nouna. Mijn bijzondere dank gaat nog uit naar nonkel Leo die zijn werkkot eens grondig heeft uitgekuist, en Tim Caeyers die nog een compressor voor het lasatelier wist te versieren. Bij het zien van zijn laskap en de oordoppen merkte Boureima op dat ze nu wel naar de maan zouden kunnen vliegen. Voorlopig zullen we toch nog maar even met onze voeten op de grond blijven staan.

De kerstman lijkt vroegtijdig te zijn langsgekomen in het lasatelier.

Tenslotte zou ik, aangezien dit het laatste artikel van het jaar is en met kerstmis in het vooruitzicht, nog een nieuw project willen lanceren. Eind oktober hebben we in het lasatelier drie schoolbanken gefabriceerd voor de foyer ‘Terre des Enfants’, een verblijf waar zo’n 50-tal leerlingen uit de omliggende dorpen van Nouna een onderkomen vinden. De verantwoordelijke van de foyer, George Kouda, wil op het aanliggende terrein met een nieuw project van start gaan, nl. EDEN dat staat voor ‘Espace Des Enfants de Nouna’. In feite wil George hiermee een permanente ruimte creëren waar de minst bedeelde kinderen van Nouna overdag terecht kunnen. Heel veel kinderen gaan immers niet naar school en lopen maar wat op straat rond te hangen. Tegelijk wil George ook een werking voor gehandicapte kinderen opstarten.

Om een plaats te creëren voor al de activiteiten die in het kader van EDEN zullen plaatsvinden, is George reeds met de bouw van een grote, polyvalente zaal van start gegaan. Deze zaal zal achteraf ook verhuurd kunnen worden, waardoor ze als permanente bron van inkomsten voor de foyer en EDEN kan dienen. Op dit moment staan de muren van de zaal reeds overeind en ligt het dak klaar om gemonteerd te worden. Het geld ontbreekt echter om de zaal helemaal af te werken. Wat moet er dan nog gebeuren?

De zaal van het project EDEN die dient afgewerkt te worden

In feite is er nog geld nodig voor drie dingen: 1) de versterking van de palen waarop het dakgebinte zal geplaatst worden (600 €); 2) de aankoop van cement om de vloer te leggen (500 €); 3) de aankoop van alle ramen en deuren (2000 €). Het mooie aan het hele project is dat de afgewerkte zaal het resultaat van vele, vrijwillige handen zal zijn. De vloer zal immers gelegd worden door de leerlingen van de afdeling ‘bouwkunde’ van het CFP en een oud-leerling van de foyer, die bovendien de richting elektronica op het CFP heeft gevolgd, heeft zich geëngageerd om gratis de elektriciteit te komen leggen.

Een kijkje in de zaal



Bij deze zou ik dan ook nog eens aan iedereen die zijn geld in een nuttig project wil steken, een oproep willen doen om een bijdrage te leveren. Elke bijdrage is welkom, hoe klein ook en het goede nieuws is dat je meteen ook een fiscaal attest kan verkrijgen. Hiervoor schrijf je een bedrag over op rekeningnummer 435-8034101-59 van de ngo DMOS – COMIDE (Leopold II-laan 195, 1080 Brussel) met de volgende vermelding ‘Nouna lasatelier - fiscaal attest aub’. Onder dit laatste project zijn ook mijn andere projecten bij DMOS bekend. Op deze manier weet men bij DMOS aan wie men het geld moet doorstorten. Gelieve mijn naam niet te vermelden, maar enkel ‘Nouna lasatelier - fiscaal attest aub’. In naam van alle kinderen van Nouna, hartelijk dank!

Binnenkort, op 23 december 2008, vertrek ik voor een week naar Benin om aldaar de onderwijsprojecten van de vzw Afrant te gaan bekijken. Ik zal kerstmis dan ook onder de Beninese zon vieren. Alle lezers van deze blog bedank ik nogmaals hartelijk voor hun interesse en ik wens elkeen reeds een zalige kerstmis. We zien elkaar weer in een fantastisch 2009!

Week 03/11/08 – 23/11/08: een uitdaging genaamd ‘Mustapha’

Alle koulijders in België kunnen zich warmen aan de gedachte dat het kwik hier in Nouna nog elke dag vlotjes boven de 30°C uitstijgt. De nachten worden terug wel wat frisser. De Burkinezen beginnen mutsen op te zetten en dikke jassen aan te trekken. De ‘grote’ koude is immers in aantocht. Concreet betekent dit dat de temperatuur ’s nachts wel tot 14°C kan dalen! Een angstwekkende gedachte voor mensen die in de periode maart tot mei temperaturen van 45°C en meer gewoon zijn. Op dit moment begint echter ook het vele stof zijn tol te eisen. Vele leerlingen lopen rond met een verstopte neus en het stof zoekt werkelijk haar weg in alle lichaamsholten die niet bedekt zijn.

Yacouba en Arsène, goed ingepakt tegen de koude en het stof

Op school word ik nog maar eens op een andere manier geconfronteerd met de belabberde financiële toestand van sommige leerlingen. Uit mijn ervaring als musicus draag ik het adagium ‘oefening baart kunst’ hoog in het vaandel. Als gemotiveerde leerkracht wens ik mijn leerlingen dan ook zoveel mogelijk oefeningen te laten maken. In die zin heb ik besloten om dit jaar per trimester twee extra huistaken te geven. Voor overhoringen of huistaken zijn er echter geen voorgedrukte bladen met hoofdding van de school. De leerlingen halen de bladen gewoon uit hun schriften. Dit betekent dat hoe meer overhoringen of huistaken je als leerkracht laat maken, hoe dunner de schriften van de leerlingen worden. Afgelopen week kreeg ik de opmerking van een leerlinge dat, als het zo doorgaat met het ‘grote’ aantal (naar Burkinese normen) overhoringen en huistaken, ze op het einde niet genoeg bladen in haar schrift van wiskunde zal overhouden. Vele leerlingen hebben immers slechts de middelen om voor elk vak één schrift te kopen en als die vol is, is er geen geld om een nieuwe te kopen.

De werf van de laatstejaars 'bouwkunde'

Ondertussen zijn de leerlingen van het laatste jaar ‘bouwkunde’ voor hun praktijklessen bezig een nieuwe woning te bouwen,… vlak naast mijn huisje. Aangezien de praktijklessen doorgaan op zaterdagvoormiddag vanaf 8 uur, kan ik uitslapen op zaterdag dus wel vergeten. Nu ja, echt uitslapen is er toch niet meer bij, aangezien de zon elke dag om 6 uur opkomt en ik de gewoonte heb om met de zon op te staan. Dus ook in het geval dat het de vorige avond laat is geworden en ik echt wil uitslapen, ben ik om 7 uur klaar wakker… Hierbij nog een aantal foto’s van de werf waarop de gasten van het derde jaar ‘maçonnerie’ hun stiel oefenen.

het opscheppen van de beton


de funderingen worden opgevuld met de beton uit de kruiwagen

In het lasatelier wordt meer en meer duidelijk welk vlees we in de kuip hebben. Eens te meer besef ik dat Innocent en ik niet alleen de taak hebben om de leerjongens de stiel van het lassen aan te leren, maar ook om hen op menselijk en maatschappelijk vlak te vormen. Op het einde van elke werkweek, op zaterdagnamiddag, houden we een korte groepsvergadering om te bespreken wat we de afgelopen week zoal gefabriceerd hebben, welke vorderingen er op technisch vlak zijn gemaakt, welke problemen zich hebben gesteld, enz. We proberen dit te doen in een sfeer van openheid en we stimuleren de gasten ook om de problemen die ze de afgelopen week ondervonden hebben, zelf op tafel te gooien. Innocent en ik hechten er immers veel belang aan dat er een vertrouwensband ontstaat tussen de groepsleden onderling. Op het einde van de vergadering krijgen de gasten het geld waarmee ze op zondag hun werkkledij kunnen wassen.

Innocent laat zien aan Amadou hoe je met een slijpmolen werkt.

Zo is bijvoorbeeld tijdens de afgelopen weken gebleken dat Boureima een laatkomer is. De gasten moeten ’s morgens om 7 uur stipt in het atelier aanwezig zijn. Als iemand ziek is of om één of andere reden niet kan komen, verwachten we dat hij ons verwittigd. Boureima is dus verschillende keren te laat komen opdagen en we hebben hem er dan ook fijntjes op gewezen dat hij zal zorgen dat dit in de toekomst niet meer voorkomt. Punctualiteit is immers een eigenschap die iedereen ten goede komt. Amadou is een harde werker die op technisch vlak (door zijn ervaring in een ander atelier) het meest vergevorderd is. Op die manier vormt hij een goed voorbeeld voor Boureima en Mustapha. Op dit moment is Amadou de enige van de drie die al effectief aan het lassen is. Innocent laat Amadou de stukken zoveel mogelijk zelf aan elkaar lassen. Daar waar het te moeilijk wordt, neemt Innocent over. Achteraf wordt al het laswerk natuurlijk nog eens grondig door de leermeester gecontroleerd. Met zijn grote gestalte vormt Amadou ook zo wat de natuurlijke leider van de drie gasten. Boureima en Mustapha zijn op dit moment voornamelijk bezig met het op maat snijden van de stukken en met het assisteren van Innocent en Amadou bij de uitvoering van het laswerk.

Amadou aan de slag met de boormachine

De meest vette kluif, en daarmee ook de grootste uitdaging voor Innocent en mijzelf, doet zich echter voor in de figuur van Mustapha. Hopelijk wordt het geen kluif waar we onze tanden op zullen stukbijten. De laatste weken is gebleken dat Mustapha een jongen is waarmee we enig geduld zullen moeten hebben. Op dit moment is zijn grootste probleem het feit dat hij zeer veel moeite heeft om de zaken die we hem aanleren, te onthouden. Tijdens de lessen blijkt hij weinig geconcentreerd en alles zo wat op goed geluk te doen zonder er veel bij na te denken. Hiermee stelt hij het geduld van Innocent danig op de proef. Vaak is Mustapha met zijn gedachten ergens anders wanneer Innocent hem vraagt te herhalen wat hij hem juist gezegd heeft.

Boureima bij het schilderen van een raam

Innocent en ik zijn op zoek gegaan naar de oorzaak van dit probleem, maar ik zal hier uit respect voor Mustapha niet verder op ingaan. In ieder geval is Mustapha een jongen met een goed karakter die het accepteert dat je hem verbetert wanneer hij iets fout heeft gedaan, en die vaak zelf ambetant wordt van zijn eigen onbeholpenheid. Innocent en ik willen in het atelier dan ook een begin maken met Mustapha zo veel mogelijk positief te stimuleren, en hem te laten voelen dat hij wel dingen kan en goed doet. Tegelijk beseffen we dat dit veel moeite en inspanning zal kosten. Innocent heeft al gezegd dat hij wat het lassen betreft, veel meer tijd zal nodig hebben dan de andere twee. Wat het lezen en schrijven betreft, gaat het niet slecht. Ik zal hem zodanig drillen dat de letters, woorden en zinnen uit zijn oren komen. Een dergelijk geval als Mustapha doet je wel vragen stellen over opvoeding en de mogelijkheden ervan. Als je een kind niet positief stimuleert, betekent dit dan dat je het automatisch negatief stimuleert?

Le grand Mustapha aan het snijden

Tenslotte blijken Amadou, Boureima en Mustapha trouwe moslims die elke dag hun matje uitrollen om het gekende gebedsritueel uit te voeren en die elke vrijdagvoormiddag naar de moskee gaan. Innocent en ik kunnen dit wel appreciëren. Het toont immers aan dat ze in hun geloof een stuk nederigheid tentoonspreiden ten aanzien van het universum dat hen omringt. En aangezien nederigheid een poort is tot geluk, hebben we het met deze gasten nog niet zo slecht getroffen.

Het einde van de maand november nadert en dit betekent niet alleen dat het oogstseizoen op zijn einde loopt, maar ook dat het dorp Goni weer via de normale ‘weg’ toegankelijk wordt. Al het water dat de weg tussen Dara en Goni tijdens het regenseizoen blank heeft gezet, is immers opgedroogd. Wat op sommige plaatsen van de weg overblijft, kan de vergelijking met een patattenveld makkelijk doorstaan. Het ideale moment is dus gearriveerd om de band met mijn dans- en theatergroep uit Goni weer op te nemen.

De aankoop van de verlichtingskit
vlnr: collega Rafaël, het team van Adolphe, Suzanna en Adolphe Sanon

Bij het afscheid van de groep op het einde van het vorige seizoen heeft de voorzitter mij gevraagd of ik niet voor een lichtinstallatie kon zorgen zodat de groep ook ’s avonds zou kunnen repeteren. In het dorp is er immers geen elektriciteit. Terug in België heb ik dit aan mijn supporters voorgesteld en een gulle schenker heeft mij 500 € gegeven voor de aankoop van deze installatie. Ondertussen heb ik de verlichtingskit die op zonne-energie werkt, een maand geleden aangekocht bij Adolphe Sanon, een toffe Burkinees die vijf jaar in Duitsland heeft gestudeerd en een doctoraat heeft geschreven in verband met de mogelijkheden van zonne-energie. Het betreft een zeer eenvoudige installatie die bestaat uit één zonnepaneel, een batterij, twee kleine buislampen, twee contactdozen, twee schakelaars en natuurlijk een hele hoop kabels. Wanneer de batterij volledig opgeladen is, kunnen de lampen elk vier uur licht geven.

Yacouba en Arsène zijn erin geslaagd om de volledige verlichtingskit op hun moto te binden.

Afgelopen zondag 23 november 2008 zijn Arsène, de verantwoordelijke van de dans- en theatergroep, en Yacouba de verlichtingskit in Nouna komen afhalen. Hoewel ik eerst mijn bedenkingen had, zijn ze erin geslaagd om de volledige installatie op hun moto te binden en zo naar Goni te transporteren. In de namiddag ben ik dan zelf naar Goni gereden om te controleren of alles goed was aangekomen. Daar heb ik meteen dan ook de hele groep nog eens terug gezien. Volgende zondag 30 november rijd ik nog eens terug met een collega van het CFP om de eigenlijke installatie van de verlichtingskit in orde te brengen. Eenmaal de kit goed geïnstalleerd is, kan de groep al met repetities ’s avonds beginnen. Vanaf het begin van het tweede trimester zullen we dan met de sensibiliseringssessies in het kader van de alfabetisering van start gaan.

De verlichtingskit is goed in Goni aangekomen.

Week 20/10/08 – 02/11/08: Start van de lasopleiding

Op het CFP verloopt het begin van het schooljaar zonder al te veel problemen. Ik krijg wel weer een malaria-aanval van eerste categorie te verwerken, maar dankzij een efficiënt geneesmiddel (van Belgische makelij trouwens), ben ik na drie dagen al terug op de been. Ik heb drie klassen: eentje van 65 leerlingen, eentje van 52 en eentje van 27. Tijdens de eerste les in de klas van 27 schrik ik mij een hoedje: wat een rust en stilte! Het enige probleem dat zich stelt, is het nog altijd te uitgebreide programma voor een te kort schooljaar. Er zal weer wat kunst en vliegwerk aan te pas komen om het programma in de drie klassen op een min of meer aanvaardbare manier af te werken.

Met drie weken vertraging kunnen we op maandag 20 oktober 2008 eindelijk met de opleiding in het lasatelier van start gaan. De twee factoren die de vertraging hebben veroorzaakt, zijn enerzijds de installatie van een getriphaseerde elektriciteitskabel voor de stroomtoevoer in het atelier en anderzijds de aankoop van een metaalschaar in Ouagadougou.

De getriphaseerde elektriciteitskabel met bijhorende meter wordt geïnstalleerd.

Op woensdag 08 oktober 2008 zijn de mensen van de Sonabel, de Burkinese elektriciteitsmaatschappij, present om een getriphaseerde kabel en een nieuwe elektriciteitsmeter te plaatsen. Deze speciale kabel is noodzakelijk opdat de laspost en al de zware apparaten die we eventueel later in het atelier zullen gebruiken, volledig veilig kunnen functioneren. Hierna moet echter het hele elektriciteitsnetwerk in het atelier zelf nog eens nagekeken worden, want blijkbaar heeft de eerste elektricien zijn werk niet goed gedaan. Op woensdag 15 oktober 2008 arriveert dan ook de metaalschaar die we door onze goede vriend Célestin Zerbo in Ouagadougou hebben laten aankopen. Deze schaar is het laatste apparaat waarover we nog niet beschikten om alle basiswerkzaamheden te kunnen uitvoeren.

De nieuwe elektriciteitsmeter


Het team van het lasatelier: Amadou, Boureima, Innocent en Mustapha
(met de nieuwe metaalschaar rechts vooraan)

Zoals gezegd zullen we de komende twee jaar drie leerlingen in het lasatelier vormen. Onze drie gasten hebben een heel verschillend niveau. De eerste heet Amadou Koné, is 21 jaar oud en is naar school geweest tot het vierde jaar middelbaar. Hij heeft al enkele jaren ervaring in een ander lasatelier opgedaan, waardoor hij reeds zeer nauwkeurig metaal kan snijden, maar hij heeft nooit de kans gekregen om ook te lassen. De tweede heet Boureima Zon, is 18 jaar oud en is naar school geweest tot het tweede jaar middelbaar. Boureima heeft geen enkele ervaring en is dan ook een nieuwkomer in het vak. Zijn voordeel is echter wel dat hij vlot Frans spreekt. Onze derde leerjongen daarentegen, Mustapha Balima, zoon van de imam van de grote moskee in Nouna, spreekt enkel Djoula en is nooit naar school geweest. Hij kan dus lezen noch schrijven. Ook op het vlak van lassen heeft hij geen enkele ervaring. Het is ongetwijfeld Mustapha die onze grootste uitdaging wordt. Aangezien de praktijklessen in het Frans verlopen (met eventuele vertaling voor Mustapha in het Djoula), heb ik besloten om mij op het vlak van de theoretische ondersteuning in de eerste plaats met Mustapha bezig te houden. Mustapha moet zo snel mogelijk Frans leren lezen en schrijven om zo zijn achterstand ten opzichte van de andere twee weg te werken. Het is wel de bedoeling dat de drie gasten mekaar op alle vlakken wederzijds ondersteunen en aanmoedigen.

Amadou en Mustapha bij het snijden van metaal


Georges Kouda, verantwoordelijke van de foyer 'Terre des Enfants'

Ondertussen ben ik ook gecontacteerd door Georges Kouda, de stichter en verantwoordelijke van de foyer ‘Terre des Enfants’ hier te Nouna. Zoals ik vorig jaar reeds aangehaald heb, is de huisvesting van leerlingen in Nouna een groot probleem. Leerlingen van binnen en buiten de provincie vinden in Nouna maar moeizaam een plaats waar ze rustig kunnen studeren zonder al te veel afgeleid te worden door de risico’s van de ‘grote’ stad. In de foyer ‘Terre des Enfants’ van Georges Kouda leven een 50-tal jongeren, waarvan de ouders moeite hebben om de huisvesting van hun kinderen te betalen, in gemeenschap samen. Het gaat om een 30-tal jongens en een 20-tal meisjes.

Zicht op de slaapzalen van de jongens

De foyer bestaat sinds 2002, het jaar waarin Georges Kouda, onderwijzer in het dorpje Bouni, met een 20-tal van zijn pupillen naar Nouna is verhuisd om hen te ondersteunen bij de toegang tot het eerste jaar middelbaar onderwijs. Sinds 2003 heeft Georges van de stad Nouna een terrein van 4700 m² ter beschikking gekregen waarop ondertussen met de hulp van een Franse vzw een hele infrastructuur is uitgebouwd om leerlingen te huisvesten. Zo beschikt de foyer vandaag de dag over 4 slaapzalen, 2 logementen, een bibliotheek, een keuken, een studiehal die ook kan dienst doen als eetzaal, twee containers die dienst doen als magazijn en een atelier.

De algemene vergadering bij het begin van het schooljaar

Een dergelijk initiatief kan natuurlijk altijd hulp gebruiken en Georges laat het dan ook niet na om mij zijn foyer voor te stellen. Op zaterdag 11 oktober 2008 breng ik een bezoek aan de foyer en tijdens de ‘algemene vergadering’ aan het begin van het schooljaar die die dag plaatsvindt, stel ik vast dat een 10-tal van mijn leerlingen op het CFP ook in de foyer verblijven. Ik ben natuurlijk niet de man van de grote middelen en vraag Georges wat ik concreet voor de foyer zou kunnen betekenen. Ik vertel hem van het lasatelier dat we gebouwd hebben en stel hem voor om eventueel wat uitrusting voor de foyer te fabriceren. Georges pikt hier gretig op in en zegt me dat een aantal schoolbanken altijd welkom zijn. Ik stel voor om drie schoolbanken te fabriceren, wat meteen ook een goede praktijkoefening is voor onze gasten in het atelier. Georges weet dit voorstel ten zeerste te appreciëren.

Leerlingen van de foyer 'Terre des Enfants'


Boureima en Amadou bij het lassen van onderdelen voor de schoolbanken

Zo gezegd, zo gedaan. Op maandag 20 oktober kan ik Innocent en onze leerjongens al meteen aan het werk zetten. Tegelijk zullen ze ook nog wat uitrusting voor het lasatelier zelf fabriceren, nl. drie tafeltjes met elk een stoel voor de theoretische lessen en een kast. Zelf neem ik Mustapha een aantal uren apart om zijn Frans bij te spijkeren.

Het plan van de schoolbanken op het bord van het atelier


Boureima, Mustapha, Innocent en Amadou op de schoolbanken die ze zelf gefabriceerd hebben

Op zaterdag 1 november 2008 zijn de drie schoolbanken klaar. De banken gaan echter niet de deur uit vooraleer ik een foto genomen heb van onze gasten op de schoolbanken die ze zelf hebben in elkaar gestoken. In de namiddag komen de leerlingen van de foyer de schoolbanken met ezel en kar ophalen. De drie banken zullen in de bibliotheek van de foyer geplaatst worden, waar ze hopelijk vele jaren zullen kunnen dienen…

De leerlingen van de foyer 'Terre des Enfants' met hun drie nieuwe schoolbanken

Week 16/09/08 – 28/09/08: Terug in Burkina

Het moment om naar de brousse terug te keren, is aangebroken! Op dinsdag 16 september neem ik ’s morgens vanuit Brussel de TGV naar Paris Charles de Gaulle om van daaruit naar Ouagadougou door te vliegen. Ondanks een uur vertraging verloopt de vlucht vlot. Voor het eerst vang ik een glimp op van de Sahara, een gele zee van zand. De twee vorige vluchten waren immers nachtvluchten. Zoals gewoonlijk maken we een tussenlanding in Niamey, de hoofdstad van Niger. Aangekomen in Ouaga voelt het goed om terug te zijn. België heeft zo zijn voordelen, maar Burkina Faso heeft een charme waaraan niet zomaar valt te ontkomen. De uit een steegje komende stank die je voorheen soms zo vervloekt hebt, riekt nu plots bekend in de neus. In Ouaga weet ik waarop en waaraf. Geen straatventers meer die aan mij blijven kleven.

De grote moskee in Ouagadougou

Dit jaar zal het erop aankomen de kennis die ik het afgelopen jaar heb opgedaan, te verdiepen. De planning voor de komende negen maanden ligt eigenlijk al zo goed als vast. In het Centre de Formation Professionnelle zal ik 12 uur wiskunde per week geven. Daarnaast komt de organisatie van het lasatelier en de begeleiding van onze leerjongens. Ik zal me niet enkel met hun vorming bezighouden, maar ook de nodige opdrachten voor het atelier moeten versieren om de gasten zoveel mogelijk praktijkervaring te laten opdoen. Verder staat er in het kader van de alfabetisering van de provincie Kossi een tour langs een aantal dorpen op het programma voor de toneel- en dansgroep van Goni. Tijdens de kerstvakantie gaat het richting Benin om de projecten van Afrant aldaar te bezoeken. Tenslotte wil ik in de loop van dit jaar ook de verenigingen in Nouna leren kennen die zich bezighouden met de opvang van aids-wezen en hiv-besmette jongeren. Dit laatste is een onderwerp dat mij meer en meer begint te interesseren. Ziedaar het concrete programma voor het schooljaar 2008-2009. Wat het resultaat zal zijn, zullen we in juni zien…

Het grootste lyceum van Ouagadougou

Op woensdag 17 september ontmoet ik in Ouagadougou Allain Long, de directeur van de Italiaanse ngo ‘Reach Italia’. Deze ngo heeft de lagere school van het dorp Biron gebouwd en heeft sinds vorig jaar ook het beheer ervan terug op zich genomen. Het is de school waarvan Afrant tijdens de afgelopen zomer de twee daken heeft vervangen. Als vanzelfsprekend is de heer Long zeer verheugd over het werk dat Afrant heeft verricht en hij belooft om einde oktober, begin november in eigen persoon een bezoek aan de school te brengen.

De lagere school van Kamiankoro

Ik ben nog maar een paar dagen in Nouna aangekomen of abbé Simon Konkobo, de beheerder van de financiën van het bisdom, maakt me erop attent dat ook aan de lagere school van zijn geboortedorp, Kamiankoro, het een en ander te renoveren valt. Tja…, ik besluit om maar onmiddellijk een afspraak te maken voor een bezoek aan zijn dorp, al was het maar om een hoop gezaag te vermijden. Op dinsdag 23 september rijden we met zijn drieën naar Kamiankoro. Salif Toe, bouwkundig technicien en collega op het CFP, is ook van de partij om gelijk een deskundige stand van zaken op te maken.

In de klas van lagere school van Kamiankoro


De vloer is zwaar gehavend.

In tegenstelling tot Biron telt de lagere school van Kamiankoro slechts drie klassen waar in totaal maar liefst 177 leerlingen schoollopen. Hoewel het abbé Simon in de eerste plaats te doen is om de herstelling van de vloer in één van de klaslokalen en eventueel het herschilderen van de muren, stellen we echter vast dat er wel meerdere gebreken aan het schoolgebouw zijn. Zo blijken de ramen van de drie klaslokalen te klein, bevindt het dak zich in een belabberde staat en dreigt de bepleistering op één van de buitenmuren eraf te donderen. Niets aan te doen, ik vraag aan Salif om al de kosten in een bestek te gieten zodat er tenminste duidelijkheid is. Achteraf kunnen we dan nog altijd zien wat we ermee gaan doen. Een dag later krijg ik het bestek onder ogen. De totale kost van de renovatie bedraagt zo’n 5263 euro.

Aan de achterkant van de school dreigt de bepleistering eraf te donderen.


Doorheen het gierstveld.

De Burkinees is en blijft in de eerste plaats landbouwer, zelfs wanneer hij de job van leerkracht uitoefent. Eli Sankara, de sportleraar van het Collège Charles Lwanga (CCL) en tegelijk mijn beste schaakleerling, neemt me woensdag mee naar het veld waarop hij tijdens de afgelopen zomer hard heeft gewerkt. Hij heeft zich geassocieerd met een collega van hem, Victorien Kini, om pindanoten en sesam te telen. Victorien is naast leerkracht op het CFP en het CCL ook technicien van de grote zendmast van de nationale Burkinese radio en televisie in Nouna. Hij woont in het gebouw van de zendmast en heeft de grond rond de mast ter zijner beschikking. Het is op die plek, even buiten Nouna, dat Victorien en Eli hun kwaliteiten als landbouwer in praktijk hebben gebracht.

Eli in zijn pindanotenveld


Victorien proeft de oogst.

Met z’n drieën lopen we het veld in om het resultaat van het hard labeur te controleren. Doorheen een gierstveld bereiken we de pindanoten van Eli. De plant van de pindanoten groeit eerder laag bij de grond, terwijl de noten zelf aan de wortel in de grond zitten. Het lijkt er in ieder geval op dat het werk wat heeft opgeleverd. De plantjes staan er mooi bij. Eli en Victorien trekken een aantal plantjes met wortel en al uit de grond om de kwaliteit van de noten te proeven. De pindanoten hebben bij de oogst een wat vochtig, vlezige smaak. Persoonlijk vind ik ze lekkerder wanneer ze in een tweede fase gekookt zijn (de pindanoten zoals we ze in de winkel kunnen kopen). Vervolgens lopen we door naar het gezamenlijke sesamveld van Eli en Victorien. In tegenstelling tot de pindanoot is de sesamplant iets langer van structuur met mooie bloemetjes. Ook het sesamveld geeft een mooie indruk. Nog een paar weken en de oogst kan beginnen.

Het gezamenlijke sesamveld


De twee boeren overschouwen hun veld.

In het lasatelier wordt het ‘schooljaar’ voorbereid. Deze week hebben Innocent en ik een intern reglement van het atelier opgesteld opdat onze leerjongens weten wat van hen verwacht wordt. De opleiding vindt plaats van maandag tot zaterdag gedurende de dag, met respect voor religieuze feesten en gebruiken. De gasten worden om 7 uur ’s morgens verwacht. Het accent van de opleiding ligt op het praktische gedeelte, maar desalniettemin zal ik toch ook 8 à 9 uur aanwezig zijn voor de theoretische begeleiding. De opleiding is gratis en de leerjongens krijgen alle didactisch materiaal en veiligheidsuitrusting ter beschikking. De opleiding zal twee jaar duren en het aantal leerlingen wordt vastgelegd op drie.

Innocent in zijn bureau bij het opstellen van het intern reglement

Aangezien Innocent twintig jaar geleden eenzelfde situatie als leerjongen heeft doorlopen, kan hij zich perfect in hun situatie inleven en weet hij waar de pijnpunten liggen. Met een aantal maatregelen die worden opgenomen in het intern reglement, willen we de gasten vooral aanmoedigen om met de opleiding door te gaan. Zo krijgen ze ’s middags een warme maaltijd en krijgen ze per week een bepaald bedrag om zeep te kopen om hun werkkledij te wassen. Verder worden ze ook tegen ziekte verzekerd. We roepen de leerjongens één voor één bij ons en nemen samen met hen het intern reglement door. Vervolgens geven we hen een week tijd om nog eens over hun engagement na te denken. Ondertussen kan het atelier dan ook technisch helemaal in orde gebracht worden. Er moet immers nog een getriphaseerde kabel geplaatst worden.

Zicht op het atelier


Binnen in het atelier

Op donderdag 25 september brengen Innocent en ik, vergezeld door de aannemer Salif Toe en zijn werfleider Bona, een bezoek aan de lagere school van Biron om de uitgevoerde renovatiewerken te evalueren. In de loop van de afgelopen twee maanden mocht ik al veelbelovende foto’s ontvangen. De twee schoolgebouwen hebben niet alleen een nieuw dak gekregen, maar zowel de buiten- en binnenmuren als de vensters en deuren hebben een nieuw laagje verf gekregen. Het resultaat is werkelijk heel fraai. Als de leerlingen nu nog niet graag naar school komen, weet ik het ook niet meer…

Op de speelplaats van de lagere school van Biron: de directeur, Innocent, Salif en Bona


Elke klas beschikt natuurlijk over een kast!


De deuren en ramen zijn herschilderd.


De lagere school van Biron

Week 26/05/08 – 01/06/08

Het schooljaar op het CFP is afgelopen. De leerlingen die in het laatste jaar bouwkunde en elektronica zitten, bereiden zich nu voor om in Ouagadougou hun eindexamens te gaan afleggen. Verlopen deze examens positief, dan zien zij hun inspanningen beloond met een Certificat d’Aptitude Professionnelle ofwel een CAP-diploma. In het Belgisch onderwijssysteem zou dit betekenen dat je na vier jaar technisch middelbaar onderwijs een diploma kan behalen. Voor de overige leerlingen is het schooljaar nu reeds gedaan.

Het vroege einde van het schooljaar biedt Innocent en mij de gelegenheid om in Ouagadougou al enkele apparaten voor het lasatelier aan te kopen. Op dinsdag 27 mei vertrekken we dan ook op handelsmissie richting de grote hoofdstad. Het lot wil dat we in Ouaga Célestin ontmoeten, een oude vriend van Innocent uit Nouna en bovendien oud-leerling van het CFP. Na zijn studies bouwkunde aan het CFP, heeft Célestin nog twee jaar verder gestudeerd in Abidjan alvorens een carrière als aannemer te beginnen. Het is reeds 18 jaar dat Innocent en Célestin mekaar niet meer gezien hebben.

Célestin blijkt de ideale man om ons te begeleiden op onze handelsmissie in Ouaga. Als doorwinterde aannemer kent hij de winkels te Ouaga als geen ander en hij dwingt de verkopers dan ook vlotjes om met hun beste prijs op de proppen te komen. Pittig detail is dat het etnisch aspect in het kader van de zgn. ‘plaisanterieën’ tussen Mossi en Samo weer grondig in de verf wordt gezet. Célestin en Innocent, beiden behorende tot de etnische groep van de Samo, kunnen het niet laten om de Mossi-verkopers weer eens deftig te beledigen. Het werkt als het ware als een automatisme, een rode lap op een stier. Daar waar een Mossi deze beledigingen niet zomaar onbeantwoord zal laten, is nu de reactie van de Mossi-verkopers eerder lauw, wellicht omdat ze zich in de positie van verkoper bevinden.

De manier waarop het weerzien tussen Innocent en Célestin heeft plaatsgevonden, doet je vragen stellen of toeval wel bestaat. Innocent en ik zijn rustig op de brommer door Ouaga aan het tuffen als we exact, maar dan ook exact voor de werf van Célestin panne krijgen. De zuiger van één van de twee cilinders blijkt weer eens geblokkeerd. Hoewel dit een gekend probleem is, is er eigenlijk helemaal geen aanleiding voor deze panne, omdat de brommer twee dagen voordien nog helemaal is nagekeken, juist om een dergelijke panne te vermijden. Eenmaal de panne een feit, zijn we nog maar enkele stappen van Célestin verwijderd. Uiteindelijk kunnen we met de hulp van Célestin voor een redelijke prijs een laspost, een boormachine en een slijpmolen kopen.

Vrijdag op onze terugweg naar huis mogen we dan weer blij zijn dat er geen ongelukken gebeurd zijn met de bus die ons van Ouaga naar Nouna brengt. Het gaat om een grote gele schoolbus naar Amerikaans model die er op het eerste zicht nog wel redelijk goed uitziet. Vrijdagmorgen verlaten we Ouaga in de regen. De bus zit stampvol met veel bagage op het dak. Op het traject van Koudougou naar Dédougou, een stuk weg dat niet geasfalteerd is, merken we reeds dat de chauffeur met overdreven snelheid over de glooiingen van de weg scheert waardoor de passagiers achteraan in de bus enkele centimeters in de lucht worden gelanceerd. Enkele kilometers na Dédougou ziet de chauffeur zich uiteindelijk genoodzaakt om zijn voertuig aan de kant te zetten. Het rechtervoorwiel wordt gedemonteerd en wat blijkt, de enige rem die het voertuig bezit, heeft het volledig begeven. Eventjes wordt geopperd om voorzichtig naar Nouna door te rijden in de veronderstelling dat de rem van het linkervoorwiel nog werkt. De chauffeur zegt echter zonder blikken of blozen dat deze rem reeds gedemonteerd is en ook op de achterwielen blijken geen remmen te zitten. Van een technische autocontrole is hier in Burkina natuurlijk geen sprake. Je mag er niet aan denken in wat voor toestand sommige vehikels hier rondrijden.

bus zonder remmen







Ondertussen zijn de werken aan het lasatelier weeral goed opgeschoten. Het atelier is nu bijna zo goed als af. Enkel de elektriciteit dient nog afgewerkt te worden en er resten ook nog schilderwerken. Met de aankoop van de eerste uitrusting raakt nu stilaan alles in orde om begin oktober met de lascursus van start te gaan. Er hebben zich inmiddels ook al voldoende kandidaten aangeboden. De jongeren zullen in de eerste plaats geselecteerd worden op basis van hun motivatie om de stiel van het lassen te leren. We kunnen nu in ieder geval met een gerust gemoed einde juni naar België terugkeren. Hieronder nog enkele foto’s die het verloop van de bouw van het lasatelier laten zien.

21-05-08: ramen en deuren worden geplaatst.


21-05-08: ramen en deuren worden geplaatst.


24-05-08: De timmerman werkt aan het geraamte voor het dak.


26-05-08: de dakplaten zijn aangebracht.


03-06-08: er resten nog elektriciteits- en schilderwerken.


03-06-08: Innocent rolt de laspost op zijn plaats.


03-06-08: het materiaal dat we in Ouaga aangekocht hebben: een laspost, een boormachine en een slijpmolen


03-06-08: de elektricien doet zijn werk.


03-06-08: de schilder geeft de luiken een laagje verf.